مهمترین غسل در میان غسل های واجب، غسل جنابت است. اصل غسل جنابت به تنهایی واجب نیست؛ بلکه برای انجام برخی کارها مانند نماز، روزه، مسّ قرآن و ... به دستور شرع واجب شده است و انجام دادن این گونه اعمال بدون غسل، گناه است؛ بلکه در برخی موارد عمل باطل خواهد بود.
مراحل اصلی غسل عبارت است از:
1- نیت؛ گفتن نیت به صورت کلامی در زمان انجام غسل ، واجب نیست ، بلکه همین قدر که قلباً به نیت انجام غسل به حمام می روید و نیت شما انجام چه غسلی است، کفایت میکند ، همچنین برای شستن هر قسمتی از بدن نیاز به گفتن نیت مجدد نیست.
2- بعد از نیت سر و گردن را به قصد غسل بشویید.
3- بعد تمام طرف راست بدن تا کف پا و سپس تمام طرف چپ را بشویید و برای آن که اطمینان پیدا کنید که تمام طرف راست شسته شده است کمی از نیمه چپ را به همراه طرف راست و کمی از نیمه راست را به همراه نیمه چپ بدن بشویید.
فرد چه زمانی جنب می شود؟
از نظر فقها جنابت از دو راه حاصل می شود:
نزدیکی و آمیزش جنسی و دخول، اگرچه منی بیرون نیاید.
بیرون آمدن منی، (حتی بدون دخول) چه در خواب باشد یا بیداری، کم باشد یا زیاد، با شهوت باشد یا بی شهوت، با اختیار باشد یا بی اختیار.
نکته:طبق نظر اکثر فقها رطوبتی که از زنها خارج می شود، اگر همراه با شهوت (در حد ارگاسم و اوج لذت جنسی) باشد درحکم منی است و باید غسل جنابت کند. بنابراین واجب است بعد از هر مقاربت و نزدیکی زن و مرد غسل جنابت انجام دهند چه از آنها منی خارج شود یا نشود.
نماز خواندن با غسل جنابت
وضو برای انجام اموری که شرط صحت و یا شرط جواز و عدم حرمت آن هاست، واجب است. کما این که برای اموری که شرط کمال آن ها و یا شرط رفع کراهت آن هاست، مستحب می باشد.
هر چیزی که به هر نحوی مشروط به وضو است، مشروط به غسل نیز می باشد. سؤال مورد بحث این است که آیا غسل واجبی هست که انجام آن انسان را از وضو گرفتن بی نیاز کند؟ با چه غسل هایی میتوان نماز خواند؟
آیات عظام امام خمینی(ره) ، بهجت ، خامنه ای ، صافی و فاضل :تنها با غسل جنابت میتوان نماز خواند ؛ ولی باغسلهای دیگر باید وضو هم گرفت.
مکروهات مربوط به شخص جنب
خوردن و آشامیدن ؛ ولی اگر وضو بگیرد، خوردن و آشامیدن مکروه نیست و با شستن دست یا مضمضه و یا استنشاق کردن ، کراهت آن رفع نمی شود. اگر چه این کراهت کاهش می یابد.
خواندن بیش از هفت آیه از سوره های که سجده واجب ندارند. (یعنی ثواب آن کاهش می یابد).
رساندن جایی از بدن به جلد و حاشیه و میان خطهای قرآن .
همراه داشتن قرآن .
خضاب کردن به حنا و مانند آن .
مالیدن روغن به بدن .
خوابیدن ؛ البته اگر وضو بگیرد یا اگر آب ندارد به جای وضو یا غسل ، تیمم کند، خوابیدن به این حال مکروه نیست .
آمیزش کردن پس از آن که محتلم شده باشد.
عبور از مسجد، اما عبور از مسجدالنبی و مسجدالحرام حرام است.
مستحبات غسل جنابت
1 - استبرا به بول پیش از غسل جنابت ؛ در صورتی که جنابت به علت خروج منی باشد.
2 - سه مرتبه شستن دو دست تا مرفق یا نصف ذراع یا تا بند دست . در این خصوص فرقی میان غسل ترتیبی و ارتماسی نیست .
3 - سه مرتبه مضمضه (گرداندن آب در دهان ) و استنشاق کردن (آب در بینی کردن و بیرون ریختن ) پس از شستن دو دست ؛ البته یک مرتبه نیز کفایت می کند.
4 - دست کشیدن بر اندام برای اینکه یقین پیدا شود که آب به همه جای بدن رسیده است .
5 - سه بار هر یک از اعضا را غسل دادن .
6 - ذکر نام خداوند متعال با گفتن ((بسم اللّه )) یا بسم اللّه الرحمن الرحیم که ذکر دومی بهتر است .
7 - خواندن دعایی که در حال انجام غسل روایت شده است به این که بگوید:اللهم طهر قلبی و تقبل سعیی واجعل ما عندک خیرالی واشرح صدری و اجر علی لسانی مدحتک و الثناء علیک ، اللهم اجعله لی طهورا و شفاء و نورا انک علی کل شیی ء قدیر؛ البته اگر این دعا پس از تمام شدن غسل خوانده شود، بهتر است .
8 - رعایت کردن موالات (پی در پی شستن ) و شستن از بالا به پایین در غسل ترتیبی .
9 - مستحب است که زنان موهای بافته سر خود را هنگام غسل باز کنند.
10 - برای غسل از یک صاع (سه کیلو) آب استفاده شود، نه بیشتر.
آیا در هنگام روزه می توان غسل جنابت کرد؟
شخصی که در ماه رمضان جنب می شود، دو حالت دارد: یا قبل از اذان صبح جنب شده و یا بعد از اذان صبح و در طول روز جنب می شود (البته جنابت در حال روزه نباید به وسیله جماع و استمناء باشد، بلکه، مثلاً در خواب، منی از او خارج شده باشد).
غسل جنابت قبل از اذان صبح: حضرت امام خمینی (ره)
اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند، یا اگر وظیفه او تیمم است عمداً تیمم ننماید، روزهاش باطل است. (توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج1، ص 8 – 9، م 1619)
آیة الله مکارم شیرازی :
«...، بنا بر احتیاط واجب روزهاش باطل است ولى اگر توانایى بر غسل ندارد یا وقت تنگ است تیمم نماید، اما اگر از روى عمد نباشد روزهاش صحیح است»
آیة الله فاضل لنکرانی (ره):
« کسى که بخواهد روزه ماه مبارک رمضان یا قضاى آن را بگیرد نباید تا اذان صبح عمداً در حال جنابت باقى بماند. بنابراین اگر عمداً غسل نکند و در تنگى وقت تیمم نیز نکند روزهاش باطل است. بقاى عمدى بر جنابت در روزههاى دیگر چه واجب باشد یا مستحب ضررى براى روزه ندارد»
آیات عظام گلپایگانى، صافى :
«اگر در ماه رمضان تا اذان صبح غسل نکند و تیمم هم ننماید ولى از روى عمد نباشد مثل آن که دیگرى نگذارد غسل و تیمم کند روزهاش صحیح است».
و اگر در روزه واجبى که وقتش معیّن است (مانند روزه نذر) تا اذان صبح غسل نکند و تیمم هم ننماید، روزهاش صحیح است. (توضیح المسائل (المحشی للامام الخمینی)، ج1، ص 9، م 1620)
آیات عظام خوئى، تبریزى: «اگر در روزه غیر ماه رمضان و قضاى آن از روزههاى واجبى که مثل روزه ماه رمضان وقت آن معیّن است جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند أظهر این است که روزهاش صحیح است».
پس، اگر در ماه رمضان قبل از اذان صبح جنابت حاصل شود، باید غسل جنابت نماید.
اهمیت غسل جنابت چیست؟
همه مراجع: در میان غسل های واجب، مهمترین آنها غسل جنابت است. زیرا برای انجام برخی کارها که طهارت شرط صحت آنهاست (مانند نماز،طواف واجب، روزه ماه مبارک رمضان و مس قرآن) شخص جنب باید غسل کند؛ بلکه در بسیاری از موارد، انجام چنین اعمالی در حالت جنابت، گناه و معصیت خواهد بود.
آیت الله خامنه ای
زن در غیر از مورد نزدیکی و دخول،اگر بر اثر تحریک های جنسی به قدری تحریک شود که به اوج لذت و شهوت جنسی برسد و در آن حال مایعی از او خارج شود ،جنب می شود. اگر به اوج لذت نرسد و مایع خارج شود و یا به اوج لذت برسد، ولی مایعی خارج نشود و یا شک کند که مایعی خارج شد یا نه ،
جنب نمی شود و غسل لازم نیست. زن اگر یقین به خارج شدن منی پیدا کند، جنب می شود .اگر یقین پیدا نکند جنب نمی شود. بنابراین مواقعی که زن بر اثر تحریک های شهوانی مقداری لذت می برد و در آن حال رطوبتی از او خارج می شود ،چون به اوج شهوت نرسیده ،جنب نمی شود . رطوبت خارج شده هم پاک است . وضو و غسل را باطل نمی کند.(۱)
آیت الله مکارم شیرازی
زن با دو چیز جنب می شود و هرگاه جنب شود باید غسل جنابت کند
۱- بوسیله داخل شدن آلت تناسلی مرد به جلو یا عقب زن که اگر به اندازه ختنه گاه یا بیشتر داخل شود زن و مرد هردو جنب می شوند گرچه منی خارج نشود.
۲- بیرون آمدن مایعی در اوج لذت .اگر زن بر اثر تحریک های جنسی به قدری تحریک شود که به اوج لذت و شهوت جنسی برسد و در آن حال مایعی از او خارج شود جنب می شود و آن مایع نجس است وباید غسل جنابت کند .
و اگر به اوج لذت نرسد و مایع خارج شود و یا به اوج لذت برسد ولی مایعی خارج نشود و یا شک کند که مایعی خارج شد یا نه جنب نمی شود و غسل لازم نیست. به دیگر سخن زن اگر یقین به خارج شدن مایع درحال اوج لذت پیدا کند جنب می شود و اگر یقین پیدا نکند جنب نمی شود.
بنابراین مواقعی که زن بر اثر تحریک های شهوانی مقداری لذت می برد و در آن حال رطوبتی از او خارج می شود چون به اوج شهوت نرسیده جنب نمی شود و رطوبت خارج شده هم پاک است و وضو و غسل را باطل نمی کند.(۲)
پرسش: اوج لذت و شهوت چه حالتی است؟
اوج لذت و شهوت به حالتی گفته می شود که در آن حال معمولا انسان از خود بی خود می شود و لذت زیادی می برد . منی بیرون می ریزد. بعد از تمام شدن آن حالت انسان احساس تخلیه شدن و ارضا می کند. حالت شهوتش تمام و بدنش سست می شود . حالت تحریک آمیزی که پیش از تخلیه شدن داشت، دیگر آن حالت را ندارد.
جمع بندی
بنابراین ترشحاتى که با اندکى شهوت و خوشایندى خارج مىشود پاک است و غسل ندارد ولى مایعى که همراه با اوج شهوت (ارگاسم) از زن خارج مىشود حکم منى را دارد و موجب جنابت است ولی به طور کلی هر وقت یقین پیدا کردید آنچه از شما خارج شده منی بوده نجس است و غسل جنابت واجب می شود
و اما هر وقت یقین ندارید، غسل واجب نمی شود و اجتناب از آن رطوبت نیز لازم نیست.حتما بخوانید ترشحات و رطوبت های که از زن خارج می شود چه حکمی دارد؟
فواید غسل جنابت از نظر علمی
طبق تحقیقات دانشمندان، در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتی به نامهای اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک وجود دارد که تمام فعالیتهای بدن را کنترل میکنند. وظیفه اعصاب سمپاتیک تند کردن و وظیفه اعصاب پاراسمپاتیک کند کردن فعالیت دستگاههای مختلف بدن است. گاهی جریانهایی در بدن رخ میدهد که باعث به هم خوردن این تعادل می شود، مانند ارگاسم و اوج لذت جنسی که معمولا حین خروج منی صورت میگیرد. یکی از کارهایی که باعث تامین تعادل از دست رفته و تحریک اعصاب سمپاتیک می شود، تماس بدن با آب است و چون ارگاسم روی تمام اعضای بدن تاثیر می گذارد، دستور داده شده که بعد از آمیزش جنسی یا خروج منی، تمام بدن با آب شسته شود. در پرتو اثر حیات بخش آب، تعادل کامل در میان آن دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد.
غسل جنابت یک دستور اسلامی برای پاک نگه داشتن بدن و رعایت بهداشت در طول زندگی است زیرا کسانی هستند که از نظافت خود غافل می شوند اما این حکم اسلامی، آنها را وادار می کند که در فواصل مختلف خود را شست و شو دهند و بدن را پاک نگه دارند. البته باید دانست موارد یاد شده تنها به عنوان حکمت و فلسفه غسل به شمار می آید و به هیچ وجه علت اصلی وجوب غسل نیست. لذا کسی که تازه بدن خود را شسته، ولی از او منی خارج شده است، باز باید غسل را انجام دهد.
فایده غسل منحصر به این نیست بلکه غسل کردن علاوه بر این، یک نوع عبادت و پرستش نیز می باشد که اثرات اخلاقی آن قابل انکار نیست و به همین دلیل اگر بدن را بدون نیت و قصد قربت و اطاعت فرمان خدا بشویند غسل صحیح نیست در حقیقت به هنگام خروج منی یا آمیزش جنسی، هم روح متأثر میشود و هم جسم، روح به سوی شهوات مادی کشیده میشود، و جسم به سوی سستی و رکود، غسل جنابت که هم شستشوی جسم است و هم به علت اینکه به قصد قربت انجام مییابد شستشوی جان است، اثر دوگانهای در آن واحد روی جسم و روح میگذارد تا روح را به سوی خدا و معنویت سوق میدهد، و جسم را به سوی پاکی و نشاط و فعالیت.
دعا در زمان انجام غسل جنابت
برخی منابع از پیامبر اسلام(ص) و برخی دیگر از امام حسن عسکری(ع) نقل کرده اند:«هر کس بعد از وضو یا غسل جنابت این دعا را بخواند، گناهان او بریزد، چنانچه برگ از درختان می ریزد و به هر قطره از قطرات وضو و غسل او، حق تعالی فرشته ای می آفریند که تسبیح و تقدیس الهی گوید و صلوات بر محمّد و آل محمّد بفرستد، و ثوابش برای او باشد و گناهانش آمرزیده شود؛ آن دعا چنین است:سُبْحَانَکَ اللَّهُمَ وَ بِحَمْدِکَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَ رَسُولُکَ، وَ أَشْهَدُ أَنَّ عَلِیّاً وَلِیُّکَ وَ خَلِیفَتُکَ بَعْدَ نَبِیِّکَ عَلَی خَلِیقَتِکَ، وَ أَنَّ أَوْلِیَاءَهُ وَ أَوْصِیَاءَهُ خُلَفَاؤُکَ؛ خداوندا؛ پاک و منزهی و تو را ستایش می کنم. شهادت می دهم که خدایی جز تو نیست. از تو طلب استغفار و توبه می کنم و شهادت می دهم که محمد(ص) بنده و فرستاده تو است و علی(ع) پس از پیامبر، ولی و خلیفه تو بر زمین است و اولیا و اوصیای او نمایندگان تو هستند».
تیمم غسل جنابت بعد از نزدیکی
اگر شخصی قبل از نزدیکی بداند که تا طلوع آفتاب قادر به انجام غسل نیست طبق نظر مراجع عظام تقلید انجام تیمم غسل جنابت هیچ اشکال شرعی ندارد و تکلیف چنین شخصی هم این تیمم است. بنابراین، این فرد به جای غسل جنابت، تیمم بدل از غسل می کند و با این تیمم نمازش را می خواند.
اگر کسی با همسر خود نزدیکی کند و قبل از طلوع آفتاب نتواند غسل انجام بدهد، برای نماز صبح باید تیمم غسل جنابت کند؛ یعنی به جای غسل جنابت، تیمم انجام دهد و نماز صبح را بخواند ، اما برای نمازهای بعدی باید غسل انجام دهد. لازم به توضیح است که این مسئله اختصاص به نماز صبح ندارد، بلکه در وقت های دیگر هم همینطور است؛ یعنی اگر کسی جنب شد و در وقت نماز نتوانست غسل کند، وظیفه اش تیمم است و قبل از قضا شدن نماز، باید تیمم غسل جنابت کند و با آن نماز بخواند.
استفتائات
س 167: آیا شخص جنب میتواند در صورت تنگی وقت با تیمم و نجاست بدن و لباس نماز بخواند یا این که باید بعد از تطهیر و غسل، نماز را قضا نماید؟
ج: اگر وقت به مقدارى نیست که بدن و لباسش را تطهیر کند و یا لباس خود را عوض نماید و به علت سردى هوا و مانند آن نمىتواند نماز خود را برهنه هم بخواند، باید نماز را با تیمم بدل از غسل جنابت با همان لباس نجس بخواند. این نماز مجزى است و قضاى آن بر او واجب نیست.
س 168: آیا رسیدن منی به داخل رحم بدون دخول، سبب جنابت زن میشود؟
ج: در این صورت جنابت محقق نمىشود.
س 169: آیا بر زنان پس از انجام معاینات داخلی با وسائل طبی غسل واجب میگردد؟
ج: تا زمانى که منى خارج نشود، غسل واجب نیست.
س 170: اگر دخول به مقدار حشفه صورت بگیرد، ولی منی خارج نشود و زن نیز به مرحله اوج لذت نرسد، آیا غسل فقط بر زن واجب است یا فقط بر مرد یا بر هر دو؟
ج: با تحقق دخول، ولو به مقدار حشفه، غسل بر هر دو واجب است.
س 171: در مورد احتلام زنان، در چه صورتی غسل جنابت بر آنان واجب میشود؟ و آیا رطوبتی که هنگام ملاعبه و شوخی با همسر از آنان خارج میشود، حکم منی را دارد؟ و آیا بدون سست شدن بدن و رسیدن به اوج لذت، غسل بر آنها واجب میشود؟ بهطور کلی در زنان بدون نزدیکی، جنابت چگونه تحقق مییابد؟
ج: اگر زن به اوج لذت جنسى برسد و در آن حال مایعى از او خارج شود جنابت محقق شده و غسل بر او واجب مىشود و اگر شک کند که به این مرحله رسیده یا نه و یا شک در خروج مایع داشته باشد، غسل واجب نیست.
س 172: آیا خواندن کتاب و یا دیدن فیلمهایی که موجب تحریک شهوت میشود، جایز است؟
ج: جایز نیست.
س 173: اگر زن بعد از نزدیکی همسرش با وی، در حالی که منی در رحم او باقی مانده است، بلافاصله غسل نماید و بعد از غسل، منی از رحم خارج شود، آیا غسل او صحیح است؟ آیا منی خارج شده بعد از غسل، پاک است یا نجس و موجب جنابت مجدد میشود یا خیر؟
ج: غسل او صحیح است و رطوبتى که بعد از غسل از او خارج مىشود، اگر منى باشد نجس است، ولى اگر منى مرد باشد، باعث جنابت مجدد نمىشود.
س 174: مدتی است که مبتلا به شک در غسل جنابت شدهام، بهطوری که با همسرم نزدیکی نمیکنم. با این حال حالتی غیرارادی به من دست میدهد که گمان میکنم غسل جنابت بر من واجب شده است و حتی هر روز دو یا سه بار غسل میکنم، و این شک مرا آزار میدهد، تکلیف من چیست؟
ج: با شک در جنابت حکم جنابت مترتب نمىشود، مگر این که رطوبتى از شما خارج شود که همراه با علامتهاى شرعى خروج منى باشد یا یقین به خروج منى داشته باشید.
س 175: آیا غسل جنابت در حال حیض صحیح است، بهطوری که مسقط تکلیف زن جنب باشد؟
ج: صحّت غسل در فرض مذکور محل اشکال است.
س 176: اگر زن در حال حیض، جنب یا در حال جنابت حایض شود، آیا بعد از پاک شدن از حیض هر دو غسل بر او واجب است؟ یا این که با حدوث جنابت در حال حیض، غسل جنابت بر او واجب نیست زیرا در موقع جنابت پاک نبوده است؟
ج: در هر دو صورت، علاوه بر غسل حیض، غسل جنابت هم واجب است، ولى جایز است که در مقام عمل، به غسل جنابت اکتفا کند، لیکن احوط این است که نیت هر دو غسل را بنماید.
س 177: در چه صورتی حکم میشود که رطوبت خارج شده از مرد منی است؟
ج: اگر همراه با شهوت، جستن و سست شدن بدن باشد، حکم منى را دارد.
س 178: گاهی اثر گچ یا صابون بعد از غسل کردن در اطراف ناخنهای دست و پا مشاهده میشود که در حمام هنگام غسل دیده نمیشد، ولی بعد از خروج از حمام و دقت، سفیدی صابون یا گچ آشکار میشود. در این حال تکلیف چیست؟ در حالی که بعضی از افراد هنگام غسل و وضو به این مسأله جاهل هستند و یا توجهی به آن ندارند و با فرض وجود اثر گچ یا صابون یقین به رسیدن آب به زیر آن حاصل نمیشود.
ج: مجرد وجود اثر گچ یا صابون که بعد از خشک شدن اعضاء ظاهر مىشود، ضررى به وضو یا غسل نمىرساند، مگر این که داراى جرمى باشد که مانع از رسیدن آب به بشره شود.
س 179: یکی از برادران میگوید صحّت غسل مشروط به تطهیر بدن از نجاست، قبل از غسل است و اگر تطهیر آن از منی یا غیر آن در اثنای غسل باشد موجب بطلان غسل میشود. بر فرض صحّت گفته او و با توجه به این که من جاهل به این مسأله بوده ام، آیا نمازهای گذشته من باطل بوده و قضای آنها واجب است؟
ج: پاک بودن تمامی بدن قبل از غسل واجب نیست، بلکه پاک بودن هر عضوی هنگام غسل آن کافی است. بنا بر این اگر عضو، قبل از غسل آن، تطهیر شده باشد، غسل و نمازی که با آن خوانده شده، صحیح است. ولی اگر عضو نجس قبل از غسل آن تطهیر نشود، و با یک شستن بخواهد هم آن را پاک کند و هم غسل نماید، غسل باطل است و نمازی که با چنین غسلی خوانده، باطل و قضای آن واجب است.
س 180: آیا رطوبتی که از انسان در حال خواب خارج میشود، حکم منی را دارد؟ با آنکه میدانیم هیچیک از علامتهای سهگانه (جستن، شهوت و سستی بدن) را ندارد و شخص هم متوجه آن نمیشود مگر وقتی که بعد از بیداری لباسهای زیر خود را مرطوب ببیند.
ج: اگر علائم سهگانه یا یکى از آنها وجود نداشته باشد و یا شک در آن باشد، حکم منى را ندارد مگر اینکه از راه دیگرى یقین کند که منى است.
س 181: جوانی هستم که در خانواده فقیری زندگی میکنم و منی به دفعات زیاد از من خارج میشود و خجالت میکشم از پدرم تقاضای پول حمام بکنم، در خانه هم حمام نداریم. تقاضا میکنم مرا راهنمایی فرمایید.
ج: در انجام تکلیف شرعى، حیا معنى ندارد. حیا، عذر شرعى براى ترک واجب نیست. به هر حال اگر غسل جنابت براى شما امکان ندارد، وظیفه شما براى نماز و روزه، تیمم بدل از غسل است.
س 182: اینجانب با مشکلی مواجه هستم، مشکل من این است که شستن بدنم، هرچند با یک قطره آب، برای بدنم ضرر دارد، حتی مسح هم همین طور است. هنگام شسستن بدنم ولو به مقدار کم، علاوه بر عوارض دیگر، تپش قلبم زیاد میشود، آیا با این وضعیت برای من جایز است با همسرم مقاربت نموده و برای چندین ماه تیمم بدل از غسل نمایم و با آن نماز خوانده و داخل مسجد شوم؟
ج: ترک مقاربت بر شما واجب نیست، و در صورت جنابت و معذور بودن از انجام غسل، وظیفه شرعى شما براى اعمال مشروط به طهارت، تیمم بدل از غسل جنابت است، و با آن تیمم داخل مسجد شدن و خواندن نماز و مسّ نوشته قرآن کریم و بقیه اعمالى که انجام آنها مشروط به طهارت از جنابت است، اشکال ندارد.
س 183: استقبال قبله هنگام غسلِ واجب یا مستحب، واجب است یا خیر؟
ج: استقبال قبله در وقت غسل واجب نیست.
س 184: آیا غسل کردن با غُساله حدث اکبر با توجه به قلیل بودن آب و طهارت بدن قبل از غسل، صحیح است؟
ج: در فرض مرقوم، غسل کردن با آن مانعى ندارد.
س 185: اگر از کسی که مشغول غسل جنابت است، حدث اصغر سر بزند، آیا باید دوباره غسل نماید یا آنکه غسل را تمام کند و وضو بگیرد؟
ج: حدث اصغر در اثناى غسل به صحّت غسل ضرر نمىرساند و لازم نیست که غسل را از نو شروع کند، ولى چنین غسلى کفایت از وضو براى نماز و سایر اعمال مشروط به طهارت از حدث اصغر نمىکند.
س 186: اگر رطوبت غلیظی که شبیه منی است و انسان آن را بعد از بول مشاهده میکند، بدون شهوت و اراده از انسان خارج شود، آیا حکم منی را دارد؟
ج: حکم منى بر آن مترتب نیست، مگر این که یقین به منى بودن آن حاصل شود یا این که هنگام خروج، علامتهاى شرعى منى را داشته باشد.
س 187: کسی که غسلهای متعددی اعم از واجب یا مستحب بر ذمّه او باشد، آیا یک غسل، کفایت از غسلهای دیگر میکند؟
ج: اگر به نیت همه آنها یک غسل بجا آورد، کفایت مىکند و اگر در بین آنها غسل جنابت باشد و به نیت آن غسل کند، از بقیه غسلها هم کفایت مىکند. اگر چه احتیاط این است که همه آنها را نیّت نماید.
س 188: غیر از غسل جنابت، آیا بقیه غسلها هم کفایت از وضو میکنند؟
ج: کفایت نمىکنند.
س 189: به نظر شریف جنابعالی آیا در غسل جنابت جریان آب بر بدن شرط است؟
ج: ملاک، صدق شستن بدن به قصد غسل است و جریان آب بر بدن شرط نیست.
س 190: کسی که میداند اگر با نزدیکی با همسرش خود را جنب کند، آبی برای غسل کردن نمییابد و یا وقت برای غسل و نماز ندارد، آیا میتواند با همسرش نزدیکی نماید؟
ج: در صورت عجز از غسل، اگر قدرت بر تیمم داشته باشد، مىتواند با همسرش نزدیکى کند.
س 191: آیا در غسل جنابت مراعات ترتیب بین سر و سایر اعضای بدن کافی است یا این که باید بین طرف راست و چپ بدن هم ترتیب رعایت شود؟
ج: ترتیب بین دو طرف بدن با مقدم داشتن طرف راست بر چپ، بنا بر احتیاط واجب باید مراعات شود.
س 192: آیا هنگام غسل ترتیبی مانعی دارد ابتدا پشت خود را شسته و بعد نیت غسل ترتیبی نموده و آن را بجا آورم؟
ج: شستن پشت و یا هر عضوی از اعضای بدن قبل از نیت غسل و شروع آن، اشکال ندارد. کیفیت غسل ترتیبی به این صورت است که بعد از تطهیر بدن باید نیت غسل نمود و اول سر و گردن را شست، و سپس بنابر احتیاط واجب طرف راست بدن و در مرحله سوم طرف چپ بدن باید شسته شود.
س 193: آیا بر زن واجب است هنگام غسل، اطراف موهایش را هم بشوید؟ و آیا با توجه به این که آب به تمام پوست سر رسیده است، نرسیدن آب هنگام غسل به تمام مو، باعث بطلان غسل میشود؟
ج: بنا بر احتیاط واجب، باید تمام مو شسته شود.
منبع از: sargarmi1